توربین گیربکس اتوماتیک (Torque Converter) یکی از مهمترین اجزای سیستم انتقال قدرت در خودروهای مجهز به گیربکس اتوماتیک است. این قطعه وظیفه انتقال نیرو از موتور به گیربکس را بدون نیاز به کلاچ مکانیکی دارد.خرابی آن باعث تعمیر گیربکس اتوماتیک خواهد شد.
گاهی اوقات به دلایل مختلف، این توربین ها دچار مشکل می شوند. اما مشکل رایجی که در این مورد وجود دارد، آشنایی با علائم خرابی توربین گیربکس اتوماتیک است.
توربین گیربکس اتوماتیک چیست و چگونه کار می کند؟
توربین گیربکس اتوماتیک، یک دستگاه هیدرولیکی است که وظیفه آن، تبدیل انرژی مکانیکی موتور به فشار هیدرولیکی است. این قطعه نقش انتقال قدرت به چرخ ها را به عهده دارد.
این توربین با استفاده از مایع گیربکس، قادر است که گشتاور موتور را چندین برابر کند. در نتیجه این عمل، توان بیشتری به چرخ ها وارد شده و در دورهای پایین عملکرد موثری ارائه خواهد داد.
توربین گیربکس اتوماتیک از سه بخش عمده تشکیل شده است که شامل موارد زیر می شوند:
- پمپ
- کلاچ
- توربین
در این سیستم، پمپ با دریافت انرژی مکانیکی، مایع گیربکس را به سمت توربین هدایت می کند. توربین انرژی منتقل شده را به چرخ ها انتقال داده و باعث حرکت آن ها خواهد شد.
علائم خرابی توربین گیربکس اتوماتیک
خرابی توربین گیربکس اتوماتیک، تاثیر نامطلوبی بر عملکرد خودرو خواهد داشت. به همین دلیل، بررسی علائم مربوطه و انجام اقدامات سریع، اولویت دارد. برخی از رایج ترین علائم خرابی توربین گیربکس اتوماتیک شامل موارد زیر خواهند بود:
- روشن شدن چراغ چک موتور
- لیز خوردن بین چرخ دنده ها
- از دست دادن شتاب خودرو و لرزش هنگام فشار دادن پدال گاز
- عدم تغییر دنده یا سخت جابجا شدن دنده ها
- داغ شدن گیربکس
- نشت روغن
- تغییر رنگ مایع گیربکس
چرا توربین گیربکس خراب میشه؟
خرابی توربین گیربکس اتوماتیک، دلایل متعددی دارد. یکی از اصلی ترین دلایل بروز این مشکل، روغن های نامناسب و یا تعویض دیرهنگام روغن گیربکس خواهد بود؛ زیرا روغن نقش مهمی در عملکرد صحیح توربین دارد.
در صورتی که روغن مورد استفاده برای گیربکس دچار نشتی شود، فشار هیدرولیکی مورد برای عملکرد استاندارد توربین به طور قابل توجهی کاهش پیدا می کند و این امر باعث آسیب سایر اجزا خواهد شد. علاوه بر این، عدم سرویس دوره ای گیربکس اتوماتیک نیز باعث فرسایش توربین گیربکس می شود. از این رو، انجام تعمیرات دوره ای از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود.
از دیگر دلایل خرابی توربین گیربکس، می توان به شتاب های بیش از حد و تنش های ناگهانی اشاره کرد. این موارد بیشتر در جاده های ناهموار یا ترافیک سنگین جاده ها بروز پیدا می کند.
روش های تشخیص خرابی توربین گیربکس اتوماتیک
مهمترین نکته پیش از هرگونه اقدام برای تعمیر خودرو، تشخیص دقیق و به موقع خرابی است. در مورد خرابی توربین گیربکس اتوماتیک نیز باید تشخیص به موقع و مطمئنی داده شود. بررسی چراغ چک موتور و روشن شدن آن، اولین قدم می باشد؛ زیرا در صورت روشن بودن این چراغ، باید به تعمیرکار مجرب مراجعه کنید.
در مرحله بعدی، باید به صدای خودرو گوش دهید. شنیدن صدای غیرعادی از توربین گیربکس، نشانه جدی برای اطمینان از خرابی آن است. عملکرد دنده ها و عدم تعویض راحت و روان آن ها نیز از دیگر روش های تشخیصی هستند.
در نهایت، باید اقدام به بررسی روغن گیربکس نمایید. این روغن باید کاملا تمیز و عاری از هر گونه آلودگی و ناخالصی باشد؛ در غیر این صورت، باید به تعمیرکار جهت بررسی و تعمیر گیربکس اتوماتیک مراجعه کنید.
جدول علائم خرابی توربین گیربکس اتوماتیک و میزان اهمیت هر کدام
| علامت خرابی | میزان اهمیت | فراوانی |
| روشن شدن چراغ چک موتور | 🔴 بالا | 🔄 متداول |
| لیز خوردن بین چرخ دنده ها | 🔴 بالا | 🔄 متداول |
| از دست دادن شتاب | 🟡 متوسط | 🔄 کمتر شایع |
| عدم تغییر دنده | 🔴 بالا | 🔄 متداول |
| داغ شدن گیربکس | 🔴 بالا | 🔄 شایع |
| نشت روغن | 🔴 بالا | 🔄 متداول |
| روغن نامناسب | 🟡 متوسط | 🔄 کمتر شایع |
| صدای عجیب | 🟢 پایین | 🔄 کمتر شایع |
راه های تست توربین گیربکس اتوماتیک
در این بخش، چند روش مهم و کاربردی برای تست توربین را با شما به اشتراک می‌گذاریم. توجه داشته باشید که برخی از این تست‌ها نیاز به احتیاط دارند، پس در صورت نداشتن تجربه کافی، بهتر است به تعمیرگاه تخصصی مراجعه کنید.
✅ تست استال (Stall Test)
این تست برای بررسی عملکرد انتقال قدرت در توربین است.
چگونه انجام می‌شود؟
- خودرو را در حالت ایستاده و ایمن قرار دهید.
- موتور را روشن کنید تا به دمای نرمال برسد.
- ترمز دستی را فعال کرده و پای چپ را محکم روی ترمز بگذارید.
- دنده را در حالت D قرار دهید.
- با پای راست پدال گاز را فشار دهید و دور موتور را بررسی کنید.
نتیجه‌گیری:
- اگر دور موتور از حدود 2000-2500 rpm بیشتر رفت، احتمال لغزش در توربین وجود دارد.
- اگر دور موتور پایین ماند یا ماشین لرزش شدید داشت، توربین ممکن است قفل کرده باشد.
⚠️ هشدار: این تست را بیش از ۵ ثانیه ادامه ندهید تا به گیربکس آسیب نرسد.
✅ بررسی نشتی روغن توربین
نشتی از ناحیه جلوی گیربکس، جایی که توربین نصب شده، می‌تواند نشانه‌ای از خرابی کاسه‌نمد جلو یا آب‌بندی ضعیف توربین باشد.
✅ شنیدن صدای غیرعادی
اگر هنگام تعویض دنده یا در حالت درجا، صدای غیرطبیعی از گیربکس می‌شنوید، ممکن است پره‌های داخلی توربین یا بلبرینگ آن دچار مشکل شده باشند.
✅ تست رانندگی
گاهی ساده‌ترین راه تست، تجربه رانندگی است. اگر خودرو هنگام حرکت یا تعویض دنده به‌درستی عمل نمی‌کند یا احساس لرزش یا کندی در حرکت دارید، توربین می‌تواند مقصر اصلی باشد.
✅ تست با دستگاه دیاگ
در خودروهای مجهز به سنسورهای پیشرفته، می‌توان با دستگاه دیاگ وضعیت توربین را بررسی کرد. برخی خطاهای رایج مرتبط با توربین شامل موارد زیر است:
- P0740: مشکل در کلاچ توربین
- P0741: لغزش در کلاچ تورک کانورتر
- P2761: عملکرد نادرست قفل توربین
هزینه تعمیر توربین گیربکس اتوماتیک
یکی از نکاتی که در مورد توربین گیربکس اتوماتیک وجود دارد، هزینه های تعمیر آن است. این هزینه ها بر اساس شدت خرابی، نوع خودرو و تعمیرگاه مورد نظر، تعیین می شوند. به طور کلی، برای تعمیر یا تعویض توربین گیربکس اتوماتیک، هزینه هایی وجود دارد که در صورت بی توجهی به آن ها، عملکرد خودرو مختلف شده و باعث آسیب کلی به آن می شود.
جمع بندی
توربین گربکس اتوماتیک به عنوان یکی از اجرای مهم در سیستم انتقال قدرت خودرو شناخته می شود. آشنایی با علائم خرابی این قطعه و انجام اقدامات به موقع، از آسیب های جدی به خودرو جلوگیری خواهد کرد. اگر شما هم با علائم هشدار دهنده آسیب توربین گیربکس اتوماتیک مواجه شدید، باید در اسرع وقت به تعمیرگاه مراجعه نمایید.
سوالات متداول
آیا خرابی توربین گیربکس با تعویض روغن رفع می‌شود؟
در مراحل اولیه گاهی کمک می‌کند، اما در صورت آسیب مکانیکی، نیاز به تعمیر یا تعویض دارد.
هزینه تعویض توربین گیربکس چقدر است؟
بسته به نوع خودرو، مدل توربین و نرخ اجرت، بین چند میلیون تا ده‌ها میلیون تومان متفاوت است.
آیا می‌توان توربین خراب را تعمیر کرد؟
در برخی موارد قابل تعمیر است، اما اغلب توصیه می‌شود تعویض شود چون دقت بالایی در مونتاژ نیاز دارد.
